W Państwowym Muzeum Auschwitz-Birkenau oficjalnie rozpoczęto realizację Globalnego Planu Konserwacji, czyli wieloletniego programu prac konserwatorskich finansowanych ze środków Funduszu Wieczystego Fundacji Auschwitz-Birkenau. W uroczystej inauguracji wziął udział Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego Bogdan Zdrojewski. Obecni byli także przedstawiciele państw, które włączyły się w projekt Fundacji.

Goście zapoznali się na miejscu ze stanem zachowania terenów byłego niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego i zagłady Auschwitz II-Birkenau. Zobaczyli też prezentację dotyczącą priorytetowych prac, od których rozpocznie się realizacja kompleksowej konserwacji finansowanej przez Fundację.

Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego wyraził uznanie za działania, które mają ochronić Miejsce Pamięci dla przyszłych pokoleń, wspominając przede wszystkim Fundację, ale także prace konserwatorskie finansowane ze środków Unii Europejskiej. — Dziękuję panu dyrektorowi. Ten gigantyczny obszar smutku ma gospodarza i to właściwego gospodarza, z całym zespołem pracowników. Jestem przekonany, że nasza determinacja, profesjonalizm, zaangażowanie i empatia będą nam służyć w pracach konserwatorskich — powiedział minister. — Istnieje gwarancja, że to smutne dziedzictwo materialne nadal będzie krzyczeć ku przestrodze. Na zawsze! — podkreślił.

Ambasador Izraela Zvi Rav-Ner przypomniał, że Auschwitz był „niemiecką, nazistowską fabryką śmierci”, w której zginęło półtora miliona ludzi, w tym ponad milion z jego narodu. — Pamięć jest ważna. Na świecie tak dużo jest głosów, że nie było Auschwitz i milionów ofiar. Ta inicjatywa jest świętą misją — podkreślił.

— Dzisiejszy dzień ma charakter całkowicie przełomowy dla zachowania tak istotnego dla świata autentyzmu Auschwitz-Birkenau. Tworzone od trzech lat, unikatowe na skalę światową, narzędzie finansowania prac konserwatorskich zaczyna przynosić swoje pierwsze owoce — powiedział dr Piotr M. A. Cywiński, dyrektor Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau, dziękując wszystkim osobom, które na różnych etapach włączały się w powstawanie i rozwój Fundacji Auschwitz-Birkenau.

Do tej pory budowę Funduszu Wieczystego wsparło blisko 20 krajów. Wpłaty i deklaracje wpłat wynoszą już ponad 97 mln euro. Zyski z pierwszych kwot, które były przekazywane w roku ubiegłym pozwolą przekazać w 2012 r. co najmniej 1,7 mln zł na rozpoczęcie prac konserwatorskich. Suma rocznego finansowania będzie jednak rosła wraz z rozwojem Funduszu. Szacuje się, że w 2013 r. Fundacja przekaże Muzeum ok. 4 mln zł. Docelowo Fundacja powinna operować sumą 120 mln euro, co pozwoli na przekazywanie około 15 mln zł rocznie. Zasadą nadrzędną inwestowania Funduszu jest „bezpieczeństwo ważniejsze od zysku”.

Najważniejszym zadaniem konserwatorów będzie w najbliższej przyszłości zabezpieczenie i przygotowanie szczegółowego programu prac konserwatorskich dla wszystkich 45 murowanych baraków na terenie byłego obozu Auschwitz II-Birkenau. Specjaliści zajmą się zarówno wzmocnieniem konstrukcji samych budynków, jak i zminimalizowaniem ryzyka degradacji związanego z wysokim stanem wód gruntowych.

— Podejmowanie obecnie działania będą prowadzone na dwóch płaszczyznach. Po pierwsze będzie to konserwacja interwencyjna, prowadzona tam, gdzie stan zachowania obiektów jest najgorszy. Równocześnie prowadzone będą interdyscyplinarne projekty badawcze m.in. określające przyczyny zniszczeń i pozwalające na wybór najodpowiedniejszych lub też opracowanie całkowicie nowych metod konserwacji. Niezwykle ważna jest tu ścisła współpraca specjalistów reprezentujących różne dziedziny nauki: konserwację, budownictwo, chemię, mikrobiologię, hydrogeologię czy geodezję. Wyniki tych badań w przyszłości pozwolą na wykonywanie docelowych prac zakrojonych na bardzo szeroką skalę — powiedział Rafał Pióro, zastępca dyrektora Muzeum.

W tej chwili obszar znajdujący siępod ochroną Muzeum obejmuje ok. 20 hektarów byłego obozu Auschwitz I oraz 171 hektarów byłego obozu Auschwitz II-Birkenau. Na tym terenie znajduje się 155 budynków, ok. 300 ruin i śladów poobozowych, w tym szczególnie ważne dla historii Auschwitz ruiny komór gazowych i krematoriów. Ochronie konserwatorskiej podlegają również zbiory, m.in. ogromna liczba osobistych przedmiotów pozostałych po zamordowanych Żydach, a także dokumenty archiwalne oraz dzieła sztuki więźniarskiej.